کد مطلب:26147 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

با توجه به عقيده ما شيعيان كه همه پيامبران و امامان معصوماند ولي حضرت آدم و حوا در نخوردن از ميوه درخت ممنوعه از دستور خداوند نافرماني كردند. آيا اين عمل آنها با عصمت آنها تناقضي ندارد و از عصمت خارج نميشوند؟

اگر در قرآن كريم نسبت به حضرت آدم و يا برخي از پيامبران الهي ديگر تعابيري آورده شده كه به حسب ظاهر از مخالفت آنها با خداوند و گناه و عصيان حكايت ميكند، نميتواند گناه مطلق و عصيان مصطلح به حساب آيد، بلكه همگي به معناي »ترك اولي« و يا »عصيان نسبي« است. »ترك اولي« يعني كاري كه در واقع گناه نيست اما تركش بهتر است، چون خلاف شأن پيامبر يا معصوم ميباشد.

توضيح آن كه گناه بر دو قسم است: 1- گناه مطلق و حقيقي 2- گناه نسبي و غيرحقيقي. گناه مطلق آن است كه انسان امر و نهي صريح الهي را كه از آن به »امر و نهي مولوي« تعبير ميشود، ناديده بگيرد و با فرمان قطعي و صريح خداوند مخالفت ورزد؛ در نتيجه واجبي از واجبات الهي را ترك كرده و يا حرامي از حرامهاي ديني را مرتكب شود.

اما گناه نسبي آن است كه عمل غير حرامي از شخص بزرگي سر زند، كه با توجه به مقام و موقعيتش، شايسته او نباشد. ممكن است اين كار يك عمل مباح و حتي مستحب باشد، در اين صورت آن عمل، »گناه نسبي« محسوب ميشود. مثلاً اگر شخص ثروتمند و با ايماني براي دستگيري و نجات فقير نيازمندي، به كمك مالي بسيار مختصري اكتفا بكند، اين كمك او با توجه به موقعيت مالي و اجتماعي او مورد قبول عموم قرار نميگيرد. حتي ممكن است به جاي تحسين مورد مذمت قرار گيرد؛ آن گونهاي كه گويي گناهي مرتكب شده است. اين به خاطر آن است كه از چنان انسان ثروتمند و با ايماني، انتظار بسيار بيشتري ميرود. به همين نسبت، اعمالي كه از بزرگان درگاه خداوند سر ميزند، با موقعيت ممتازشان سنجيده ميشود و گاهي با مقايسه موقعيت والاي ايماني و قرب الهي، آن اعمال »عصيان« و »گناه« شمرده ميشود. به عنوان نمونه، نمازي كه همراه با غفلت و عدم توجه كامل باشد از ديگران پذيرفته است اما از اولياي خاص الهي پذيرفته نميشود.

در روايات اسلامي آمده كه گرفتاري يعقوب و دچار شدنش به آن همه زجر و فراق فرزند، به خاطر آن بود كه نيازمند روزهداري به هنگام غروب آفتاب بر در خانهاش آمده و از او كمك خواست، و وي دست رد به سينه فقير زد و او دل شكسته بازگشت.

{P- تفسير نور الثقلين، شيخ عبد علي بن جمعه، ج 2، ص 411، انتشارات اسماعيليان، قم P}

اين كار اگر از يك فرد عادي سر ميزد، شايد آن قدر مهم نبود اما از يك پيامبر بزرگ الهي و رهبر يك امت، آن چنان با اهميت تلقي شد كه مجازات بسيار شديدي از طرف خداوند براي آن تعيين شد.

بر اين اساس، نهي آدم از »شجره ممنوعه« نيز يك »ترك اولي« و از نوع »نهي كراهتي و ارشادي« بود. چه اين كه اگر اين نهي، نهي مولوي و حقيقي بود، موجب سقوط او حتي از مقام نبوت ميشد.

{P- در تهيه اين پاسخ از كتاب يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ، آيت الله مكارم شيرازي، (دفتر نشر برگزيده)، ص 187 - 188 نيز

استفاده شده است. P}